- Bij mensen met diabetes type 1 verbeterde de bloedglucosecontrole tijdens de COVID-19 lockdowns, terwijl de glykemische controle bij mensen met diabetes type 2 afnam.
- De beschikbaarheid van digitale diabetestherapieën, meer gestructureerde routine en meer tijd om zich te concentreren op zelfzorg heeft mensen met diabetes type 1 mogelijk geholpen.
- Ongezonde gewoonten (bijvoorbeeld meer snacken en minder lichaamsbeweging), verhoogde stress, angstgevoelens en het niet kunnen bezoeken van ziekenhuizen en apotheken zijn mogelijk schadelijk geweest voor mensen met diabetes type 2.
Dit zijn de belangrijkste conclusies van een systematische review en meta-analyse van 33 onderzoeken naar hoe de diabetescontrole veranderde door de lockdowns bij meer dan 4.700 patiënten uit 10 landen. De resultaten werden gepresenteerd op de European Association for the Study of Diabetes (EASD) 2021.
Verbetering van de glykemische controle in lockdown
De onderzoekers ontdekten dat in 25 studies met 2.881 personen met diabetes type 1, 18 studies (72%) duidelijke verbeteringen lieten zien in de glykemische controle, 4 (16%) toonden geen veranderingen, terwijl 3 studies (12%) een verslechtering rapporteerden. Dit laatste was mogelijk een gevolg van een onderbreking in de gezondheidszorg, zoals bijvoorbeeld in India waar de insuline schaars was.
Betere maaltijdtiming in lockdown
Het effect van de lockdown op het HbA1c en Time in Range (TIR) waren ook gunstig. In 11/25 onderzoeken daalde het HbA1c met gemiddeld 0,05%. De TIR verbeterde ook significant (met gemiddeld 3,75%) in 18/25 onderzoeken.
‘In lockdown hebben mensen met diabetes type 1 mogelijk meer tijd om voor zichzelf te zorgen, waardoor ze gezonder kunnen eten en hun bloedsuikerspiegel nauwlettend in de gaten kunnen houden. Een meer geordende routine, vooral met betrekking tot maaltijdtiming, kan eveneens gezondheidsvoordelen hebben’, legt hoofdauteur professor Claudia Eberle van de University of Applied Sciences in Fulda, Duitsland uit. ‘Bovendien heeft de beschikbaarheid van e-health het contact met zorgverleners mogelijk verbeterd. Bijna alle patiënten in onze studie hadden toegang tot digitale behandelingen, zoals continue of flash glucosemonitoring en insulinepompen. Deze factoren hebben wellicht de negatieve gevolgen van de lockdown gecompenseerd, zoals minder fysieke activiteit en de schadelijke effecten op de geestelijke gezondheid.’
Verslechtering glucoseregulatie en gewichtstoename bij diabetes type 2
Daarentegen liet een analyse van 8 onderzoeken, waaronder 1.823 personen met diabetes type 2, zien dat in de helft van de publicaties de bloedglucoseregulatie op korte termijn verslechterde tijdens de lockdowns. 2 onderzoeken lieten echter enige verbetering zien.
Over het algemeen steeg het HbA1c met gemiddeld 0,14% door de lockdowns. Bovendien rapporteerden 3 studies verhogingen van de body mass index (BMI) tussen 0,3 kg en 0,95 kg. Eén studie rapporteerde een aanzienlijke verbetering van de BMI. Professor Eberle: ‘Tijdens de lockdowns hebben mensen met diabetes type 2 mogelijk ongezonde gewoonten ontwikkeld, zoals meer snacken, meer tijd achter het beeldscherm zitten en minder bewegen. Tegelijkertijd kunnen gebrek aan slaap, verhoogde stress, angst en beperkte toegang tot ziekenhuizen en apotheken, het moeilijker hebben gemaakt om de glucoseregulatie onder controle te krijgen.’
Kanttekeningen
De auteurs benoemden verschillende beperkingen in de methodologie en rapportage van studies in de analyse. Zo zijn alleen Engelse en Duitstalige studies meegenomen in de analyse. Daarnaast tonen de bevindingen observationele associaties in plaats van oorzaak en gevolg. Daarbij komt dat veel van de studies die in de analyse zijn opgenomen, gebaseerd waren op patiënten uit Europa, met name Italië en Spanje. Hier waren de lockdowns meestal erg streng. De bevindingen zijn mogelijk niet generaliseerbaar naar alle landen.
Dit bericht is gebaseerd op de mondelinge presentatie ’COVID-19 lockdowns have major impact on diabetes control’ gegeven tijdens de EASD 2021. Het materiaal is peer-reviewed door de congresselectiecommissie. Het onderzoek is gepubliceerd in de Journal Diabetology & Metabolic Syndrome, september 2021.
