“Lange tijd dachten we dat auto-reactieve T-cellen ten onrechte gezonde ‘onschuldige’ bètacellen vernietigen. Dat lijkt niet het geval te zijn, weten we nu”, vertelde prof. dr. Bart Roep (LUMC) tijdens zijn presentatie op de ADDRM 2023. “Het is de bètacel zelf die de reactie oproept; bètacelstress veroorzaakt de immuunaanval.”
Auto-reactieve T-cellen maken deel uit van een normaal T-celrepertoire. Daarom is het niet waarschijnlijk dat type 1-diabetes volledig het gevolg is van disfunctionele immuuncellen. De oorzaak van de ziekte moet veel meer gezocht worden in lokale activering van het immuunsysteem. Hiervoor zijn diverse triggers onderzocht die ertoe kunnen leiden dat bètacellen een immuunrespons uitlokken, variërend van de grootte van de alvleesklier en bètacelmassa tot virale infectie en metabole stress.
Vatbaar voor biosynthetische stress
Roep: “Na het onderzoeken van deze triggers zijn we tot het inzicht gekomen dat de bètacel zelf de belangrijkste veroorzaker van de ziekte lijkt te zijn. Door hun aard en functie zijn bètacellen vatbaar voor biosynthetische stress; bètacelstress veroorzaakt een immuunaanval met aanzienlijke negatieve effecten. Deze visie zou verklaren waarom immunotherapie op zijn best de progressie van type 1-diabetes vertraagt en wijst op mogelijkheden om therapieën te gebruiken die bètacellen revitaliseren, in combinatie met immuuninterventiestrategieën om de ziekte om te keren.”
Bètacel is trigger
Dat de bètacel zelf een trigger is voor de auto-immuunreactie wordt ondersteund door analogieën in kanker en antitumorimmuniteit. “Immunotherapie alleen kan type 1-diabetes niet genezen; bètaceltherapie kan bijdragen aan het verminderen van bètacel-immunogeniciteit en auto-immuniteit van eilandjes, en zo insuline-productie behoeden.”
Benutten in plaats van onderdrukken
“De oplossing moet veel meer gezocht worden in het benutten van het immuunsysteem, in plaats van het te onderdrukken, om zo de immunopathogenese van type 1-diabetes om te keren. Dit in combinatie met bètaceltherapie om het uithoudingsvermogen en de vitaliteit van bètacellen te verbeteren en deze cellen te beschermen tegen metabole en inflammatoire aanvallen”, aldus Roep.
‘Omgekeerde’ vaccinatiestrategieën
In de kliniek worden al nieuwe therapieën beoordeeld die ‘onderhandelen’ met het immuunsysteem in plaats van het te onderdrukken, inclusief ‘omgekeerde’ vaccinatiestrategieën die gericht zijn op het induceren van selectieve immuuntolerantie voor auto-antigenen van eilandjes, vergelijkbaar met desensibilisatie bij de behandeling van allergieën. Deze strategie, in combinatie met bètaceltherapie, is een aantrekkelijke strategie om duurzame remissie bij type 1-diabetes te bereiken.
Lees het artikel van Bart Roep in Nature: https://www.nature.com/articles/s41574-020-00443-4
Zie ook: Forlenza G, McVean J, Beck R, et al. Effect of Verapamil on Pancreatic Beta Cell Function in Newly Diagnosed Pediatric Type 1 Diabetes: A Randomized Clinical Trial. JAMA. 2023 Mar 28;329(12):990-999. doi: 10.1001/jama.2023.2064.
