In de behandeling van patiënten met type 2 DM zijn de juiste dieetadviezen essentieel. Maar er is controverse over welk dieet wij aan onze patiënten zouden moeten adviseren. Tot op heden ontbrak een review dat de effectiviteit van koolhydraat beperkte diëten onderzocht met als eindpunt het bereiken van remissie van DM type 2.
Vraagstelling
Hoe effectief en veilig zijn koolhydraat beperkte diëten in het bereiken van remissie van DM type 2?
Methoden
Dit is een systematisch review en meta-analyse. Gerandomiseerde klinische onderzoeken die het effect evalueerden van laag en zeer laag koolhydraat diëten bij volwassenen met type 2 DM voor ten minste 12 weken werden beoordeeld. Laag koolhydraat diëten (Low Carbohydrate Diet (LCD) werden gedefinieerd als < 130 gram koolhydraten per dag of <26% van een 2000 kcal/dag dieet bestaande uit koolhydraten. Een zeer laag koolhydraat beperkt (Very Low Carbohydrate Diet (VLCDs) werd gedefinieerd als < 10% van een 2000 kcal/dag dieet bestaande uit koolhydraten. De primaire uitkomstmaten waren remissie van DM 2 (gedefinieerd als HbA1c <6.5% of een nuchtere glucose <7.0 mmol/l, met of zonder gebruik van glucose verlagende medicatie), gewichtsverlies, HbA1c, nuchtere glucose en adverse events. Secundaire uitkomstmaten waren kwaliteit van leven en laboratorium data (zoals lipiden).
Resultaten en conclusie
De auteurs identificeerden 14.759 citaties met 23 gerandomiseerde studies (N= 1357 patiënten). 40.6 % van de uitkomsten werden beoordeeld met een laag risico op bias. 14/23 studies (61 %) includeerden patiënten met insuline-therapie. Het aantal deelnemers in de studies varieerde van 12 tot 144 bij een gemiddelde leeftijd van 47 tot 67 jaar. Na 6 maanden bleek een LCD in vergelijking met controle dieet (voornamelijk laag vet dieet (8/23 studies)) effectiever in het bereiken van DM 2 remissie met een risico verschil van 0.32 (95 % CI 0.17 tot 0.47, 8 studies, N=264). Wanneer remissie van DM werd gedefinieerd als HbA1c < 6.5 % zonder medicatie, werd het verschil kleiner en niet meer significant (risico verschil 0.05, 95 % CI -0.05 tot 0.14, 5 studies N=199). Een subgroep analyse toonde dat VLCDs minder effectief waren in vergelijking met LCDs met betrekking tot gewichtsverlies (gemiddeld verschil -5.22, 95 % CI -8.33 tot -2.11, p=0.01), waarbij dit verschil met name verklaard werd door het niet volhouden van het dieet in de VLCD groep. Er waren weinig studies met een langere follow up duur dan 12 maanden, maar de gunstige effecten die op 6 maanden werden gevonden, zoals DM remissie, een verbeterd lipdenprofiel en een verbeterde kwaliteit van leven, leken op 12 maanden af te nemen. Er werden geen klinisch significante nadelige uitkomsten gerapporteerd. Een positief punt van deze huidige studie is dat niet eerder gepubliceerde data in deze meta-analyse werd meegenomen. Limitaties zijn onder andere de beperkte follow up duur, en het gegeven dat de controle diëten vaak bestonden uit laag vet diëten waardoor de resultaten niet geëxtrapoleerd kunnen worden naar bijvoorbeeld een mediterraan dieet.
Relevantie voor de praktijk
Koolhydraat beperkte diëten zijn (in vergelijking met laag vet diëten) effectiever in het omkeren van DM 2, met een number needed to treat (NNT) van 3 voor DM remissie met medicatie en een NNT van 20 voor DM remissie zonder medicatie. VLCD is voor veel patiënten in de praktijk niet goed vol te houden en daardoor minder effectief ivm LCD. Verder is het van belang dat deze studie geen uitkomsten over het optreden van (ernstige) hypoglycemie rapporteerde, zeker iets om in de praktijk ook rekening mee te houden!
Referentie
Goldenberg et al, BMJ 2021;372:m4743
