De Look AHEAD studie was een groot multicentrisch onderzoek bij mensen met type 2 diabetes (t2DM) met overgewicht of obesitas dat het effect van langdurige intensieve lifestyle interventie vooral gericht op gewichtsverlies (10 jaar) vergeleek met alleen diabetes educatie. Het eindpunt was cardiovasculaire ziekte. Vooral in het 1e studiejaar viel de ‘intensieve groep’ heel goed af. Maar toch werd het eindpunt niet gehaald en daarmee kreeg de studie voor de clinicus iets teleurstellends. Interessant is dat er wel degelijk deelnemers waren die dankzij lifestyle/gewichtsverlies een, meestal kortdurende, diabetes remissie bereikten. De vraag van de huidige studie is nu: leidt zo’n remissie door lifestyle maatregelen op de lange termijn tot minder cardiovasculaire ziekte (CVD) en tot minder chronische nierziekte/nefropathie (CKD)?
Methoden
Er werd een observationele post hoc analyse uitgevoerd in beide groepen op basis van remissie status en remissie duur. De lange termijn resultaten (12 jaar follow up) ten aanzien van CVD en CKD werden vergeleken. 58 % van de deelnemers was vrouw, de gemiddelde leeftijd was 59 jaar, de gemiddelde diabetesduur 6 jaar en de gemiddelde BMI 35.8 kg/m2. Als definitie van remissie gold: een HbA1c van <48 mmol/mol (6.5%) zonder gebruik van diabetes medicatie; een CVD werd gedefinieerd als het voorkomen van non-fataal acuut myocardinfarct, cerebrovasculair accident (CVA), opname voor angina pectoris of CVA en overlijden door CVD. CKD werd gedefinieerd conform de Kidney Disease Improving Global Outcomes (KDIGO) criteria.
Resultaten
Er waren 4488 deelnemers die in aanmerking kwamen voor deze analyse. 11,2 % van de intensief behandelde deelnemers bereikte in het 1e jaar een remissie, tegen 2,2% in de educatie groep. In jaar 12 was de prevalentie van remissie 3.7% onder de intensief behandelden versus 1.95% in de educatie groep. Deelnemers met een diabetes remissie (hoe kortdurend ook) hadden tijdens de follow up van 12 jaar een 40 % lager risico op het samengesteld eindpunt van CVD (HR 0.60; 95% CI 0.47, 0.79) en een 33% lager risico op CKD (HR 0.67; 95% CI 0.52, 0.87) in multivariate analyse met correctie voor HbA1c, bloeddruk, lipiden, CVD voorgeschiedenis en diabetes duur en interventie arm, vergeleken met deelnemers zonder remissie. Verder gold: hoe langer de remissie, hoe sterker de risico reductie.
Conclusie
Deelnemers met t2DM die een diabetes-remissie bereikten hadden een substantieel lagere kans op CVD en CKD dan deelnemers die niet in remissie kwamen. Deze remissie kwam vaker voor bij de intensief behandelden. De lagere kans op CVD en CKD kan veroorzaakt zijn door verbeteringen in gewicht, in fysieke fitheid, in HbA1c en/of in LDL cholesterol.
Relevantie voor de praktijk
Natuurlijk wisten we al dat bariatrische chirurgie vaak leidt tot normalisatie van glucose waarden en op termijn tot een belangrijk lager CVD- en CKD-risico. Of lifestyle maatregelen ook zouden kunnen leiden tot vermindering van deze risico’s was niet goed bekend. Nu weten we dus dat ook lifestyle in staat is iets te doen aan het CVD- en CKD-risico. Deze kennis kan ons helpen om onze patiënten te blijven motiveren tot een gezonde manier van leven.
Referentie
Edward W. Gregg et al for the Look AHEAD Research Group. Diabetologia, februari 2024. https://doi.org/10.1007/s00125-023-06048-6
