Als je aan zorgverleners vraagt of fors gewichtsverlies gunstig is voor mensen met type 2 diabetes, dan antwoordt waarschijnlijk 99% van hen zonder enige aarzeling met ‘ja’. Vanuit die optiek krijgen onze patiënten dan ook vaak te horen dat ze in het geval van overgewicht zouden moeten afvallen. Soms tot vervelens toe (in de ogen van de patiënt), soms met een nauwelijks verholen opgestoken vingertje. We denken dan typisch vanuit ons eigen gedachtengoed. Dat zou niet zo erg zijn, als onomstotelijk vaststond dat gewichtsverlies voor mensen met type 2 diabetes altijd gunstig is. Dat laatste nu is niet het geval, zoals blijkt uit een analyse van de Look AHEAD studie.
In het kort: de Look AHEAD studie onderzocht of een intensief programma gericht op gewichtsreductie door gezonder eten en meer bewegen op een termijn van 10 jaar leidt tot minder cardiovasculaire ziekte en sterfte in vergelijking met alleen een dieetadvies en educatie. In de totale onderzoekspopulatie van ruim 5000 mensen was dat niet het geval. (Wing RR et al, N Engl J Med 2013).
Maar de ene patiënt is de andere niet. Via een nieuwe analysetechniek werd in 2017 vastgesteld dat de interventie voor 85% van de deelnemers gunstig was bij het voorkomen van cardiovasculaire ziekte en dood, maar bij 15% niet. In het laatste geval betrof het mensen met een goed gereguleerde diabetes maar een slechte zelf-gerapporteerde algemene gezondheidstoestand. De onderzoekers vonden daarin een bevestiging van eerdere aanwijzingen dat psychosociale factoren het effect van leefstijl-interventies beïnvloeden. (Baum A et al. Lancet Diabetes Endocrinology 2017).
De nieuwste analyse vanuit het UMC Utrecht gaat nog een stap verder en laat zien dat in het ‘beste’ kwart van de populatie onderzoeksgroep het risico op cardiovasculaire ziekte en sterfte met 36% significant afnam, in de 2 middengroepen was er geen significant verschil en in het laatste kwart van de onderzoekspopulatie nam het risico op cardiovasculaire ziekte en dood met 37% significant toe. Zonder in detail in te gaan op deze twee analyses lijkt één conclusie wel getrokken te kunnen worden, namelijk dat we als zorgverleners niet al te stellig moeten zijn over het gunstige effect van een intensieve leefstijlverandering. Die conclusie sluit dan naadloos aan bij het pleidooi voor gedeelde besluitvorming bij het behandelen van chronische ziekten. Want wat voor leefstijlinterventies geldt, geldt voor meer endocrinologische aandoeningen. (Rodriguez-Gutierrez, Lancet Diabetes Endocrinology 2016)
Wie zijn wij om een behandeling te adviseren die de patiënt om wat voor reden dan ook niet wil of kan uitvoeren, als we niet met zekerheid kunnen voorspellen of de behandeling gunstig zal uitpakken.
Klik hier voor de publicatie van de Look AHEAD Trial in Diabetes Care.
