Hypercortisolisme (bij type 2 diabetes) niet zo zeldzaam als gedacht

Hypercortisolisme is lang als zeldzame ziekte beschouwd. Studies laten echter zien dat ACTH-onafhankelijk hypercortisolisme veel vaker voorkomt dan voorheen werd gedacht. Het is belangrijk personen met hypercortisolisme te identificeren, omdat hypercortisolisme kan bijdragen aan het ontstaan type 2 diabetes. Bovendien is hypercortisolisme geassocieerd met cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. Eerdere studies laten zien dat behandeling van hypercortisolisme zorgt voor verbetering van metabole parameters, minder cardiovasculaire events en betere overleving. We moeten daarom veel vaker screenen op hypercortisolisme, onder andere bij jonge patiënten met osteoporose, hypertensie en diabetes.

En bij type 2 diabetes?

In Amerika leven ongeveer 30 miljoen mensen met type 2 diabetes. Ongeveer 25% is slecht ingesteld (HbA1c > 8%) ondanks behandeling. Zou hypercortisolisme een rol kunnen spelen bij moeilijk te controleren type 2 diabetes? En zouden we deze patiëntenpopulatie daarom moeten screenen op hypercortisolisme en zo nodig moeten behandelen? De CATALYST studie heeft deze vragen onderzocht.  

CATALYST studie – deel 1

In de CATALYST studie werden 1055 patiënten met type 2 diabetes geïncludeerd in Amerika. De inclusie criteria waren: leeftijd 18-80 jaar, HbA1c > 7.5%-11.5% en slecht gereguleerde type 2 diabetes – gedefinieerd als 3 of meerdere middelen tegen diabetes, óf insuline en andere medicatie voor diabetes, óf 2 medicijnen voor diabetes en minimaal 1 diabetes-gerelateerde complicatie, óf 2 medicijnen voor diabetes en 2 medicijnen voor hypertensie. Bij alle geïncludeerde patiënten werd een dexamethason suppressie test (DST) uitgevoerd. Bij de patiënten met een positieve test werd aanvullend een CT-scan verricht.  

Resultaten

Patiënten waren gemiddeld 60 jaar oud, 45% vrouw, 71% wit. Ze hadden een gemiddeld BMI van 33 m2/kg en een gemiddeld HbA1c van 8.8%.  De studie liet zien dat 24% (253 van de 1055 patiënten) van de studiedeelnemers hypercortisolisme (positieve DST) had. Voorspellers van hypercortisolisme (in een multiple regressie model) waren onder andere het gebruik van fibraten, tirzepatide en SGLT-2 remmers en het gebruik van meerdere antihypertensiva. Van alle patiënten met 3 of meer antihypertensiva had maar liefst 35% hypercortisolisme. De patiënten met hypercortisolisme hadden vaker hartaandoeningen (33.2% vs. 20.6%; P<0.0001), zoals coronarialijden (16.6% vs. 9.7%;p=0.004), atriumfibrilleren (8.3 vs. 3.0;p=0.001) en hartfalen (6.7% vs. 1.4% vs. 6.7%;p=0.004) in vergelijking met de mensen zonder hypercortisolisme. Een aanvullende CT-scan liet bij 34% van deze patiënten afwijkingen in de bijnieren zien, waarvan 23% een unilateraal bijnieradenoom.

CATALYST studie – Deel 2

In deel 2 van deze studie zal gekeken worden naar de behandeling van hypercortisolisme; placebo versus mifepristone gedurende 24 weken. Er zal gekeken worden naar veiligheid en effectiviteit. Het primaire eindpunt is veranderingen in HbA1c. Secundaire uitkomsten zijn onder andere veranderingen in diabetes medicatie, veranderingen in hypercortisol-gerelateerde comorbiditeiten en kwaliteit van leven. De resultaten van deze studie moeten nog volgen.