‘Borstvoeding beschermt tegen de ontwikkeling van diabetes type 1; het vroeg introduceren van koemelk, gluten en fruit verhogen het risico juist.’ Dit zei Anna-Maria Lampousi van het Karolinska Institutet in Zweden tijdens haar presentatie op de European Association for the Study of Diabetes (EASD), 29 september jl.
De incidentie van diabetes type 1 bij kinderen neemt wereldwijd toe. Het aantal diagnoses bij jongeren stijgt jaarlijks met naar schatting 3,4% in Europa en met 1,9% in de VS. ‘Diabetes type 1 is een ernstige aandoening die levenslange behandeling vereist’, aldus Lampousi van het Instituut voor Milieugeneeskunde. ‘Meer onderzoek naar en kennis over de oorzaken van diabetes type 1 kan deze ziekte en de complicaties ervan voorkomen.’
Genetische aanleg of omgevingsfactoren?
Bij diabetes type 1 wordt het immuunsysteem aangevallen. Wat deze aanval veroorzaakt is onbekend, maar er wordt gedacht dat het een combinatie is van een genetische aanleg en een omgevingstrigger, zoals een virus of voedingsmiddel. In sommige gevallen kan de aandoening zich ontwikkelen bij mensen zonder genetische aanleg. Lampousi: ‘De identificatie van voedingsmiddelen en andere omgevingsfactoren die van invloed zijn op het ontstaan van diabetes type 1, zou bijzonder waardevol zijn.’
27 voedingscomponenten
Lampousi en collega’s voerden een systematische review en meta-analyse uit van bestaande onderzoeken om te identificeren welke voedingsmiddelen consequent zijn gekoppeld aan diabetes type 1. Hiervoor doorzochten ze de databases van Medline, Embase en Cochrane Library vanaf de oprichting tot oktober 2020 op studies over voeding, diabetes type 1 en auto-immuniteit van eilandjes. Van de 5.935 geïdentificeerde onderzoeken namen ze er 152 op in het onderzoek. De analyse leverde naar schatting 27 voedingscomponenten op die het risico op het ontwikkelen van diabetes type 1 verhogen of verminderen. Dit betrof voedingsmiddelen die de moeder tijdens de zwangerschap nam, borstvoeding en voedingsmiddelen die de baby of het jonge kind kregen.
De invloed van borstvoeding op het ontstaan van diabetes type 1
Dit zijn de belangrijkste bevindingen op het gebied van borstvoeding:
- Baby’s die gedurende ten minste zes tot twaalf maanden borstvoeding krijgen, hebben 61% minder kans om diabetes type 1 te ontwikkelen dan kinderen die minder lang borstvoeding krijgen.
- Baby’s die de eerste twee tot drie maanden alleen moedermelk krijgen, hebben 31% minder kans om de aandoening te ontwikkelen dan kindjes die niet uitsluitend borstvoeding krijgen.
De onderzoekers zeggen dat borstvoeding de rijping van het immuunsysteem van de baby bevordert. Bovendien verbetert moedermelk de darmmicrobiotica van de baby; de bacteriën, schimmels en andere micro-organismen in het spijsverteringskanaal die helpen bij het reguleren van het immuunsysteem.
De invloed van voedingsmiddelen op het ontstaan van diabetes type 1
Dit zijn de belangrijkste bevindingen op het gebied van andere voedingsmiddelen:
- Een hogere consumptie van koemelk en zuivelproducten zoals boter, kaas, yoghurt en ijs tijdens de kindertijd (jonger dan vijftien jaar) is geassocieerd met een hoger risico op auto-immuniteit van het eilandje en diabetes type 1.
- Kinderen die minstens twee tot drie glazen koemelk drinken per dag, (één glas = ongeveer 200 ml) hebben 78% meer kans om diabetes type 1 te ontwikkelen dan kinderen die minder melk consumeren.
- Vroege introductie van koemelk is geassocieerd met een hoger risico op diabetes type 1. Baby’s die voor het eerst koekmelk krijgen als ze twee tot drie maanden oud zijn, hebben 31% minder kans om deze aandoening te ontwikkelen dan baby’s die eerder koemelk krijgen.
- Latere introductie van gluten in het dieet halveert de kans op het ontwikkelen van diabetes type 1. Baby’s die tussen de drie en zes maanden voor het eerst glutenbevattend voedsel krijgen, zoals ontbijtgranen, brood, gebak, koekjes en pasta, hebben 54% minder kans om diabetes type 1 te ontwikkelen dan baby’s die eerder gluten krijgen.
- Wachten met fruit tot een kind vier tot zes maanden oud is, wordt eveneens geassocieerd met een vermindering van 53% van de kans op het ontwikkelen van diabetes type 1.
Wat weegt zwaarder? Borstvoeding of andere voedingsmiddelen?
De auteurs van het onderzoek geven aan dat het niet duidelijk is of het uitstellen van de introductie van deze voedingsmiddelen direct beschermt tegen diabetes type 1 of dat de baby’s er baat bij hebben om langer borstvoeding te krijgen.
Meer onderzoek is nodig
‘Voeding kan het risico op diabetes type 1 beïnvloeden’, sluit Lampousi af. ‘Wij vonden de sterkste bevindingen voor de gunstige effecten van borstvoeding en de schadelijke effecten van vroege introductie tot koemelk, gluten en fruit. Het meeste bewijs tot nu toe is echter van beperkte kwaliteit en verder onderzoek is nodig voordat we specifieke voedingsaanbevelingen kunnen geven.’
Dit bericht is gebaseerd op de mondelinge presentatie ‘Breastfeeding protects against type 1 diabetes but cow’s milk raises risk, research suggests’ die gegeven is tijdens de EASD 2021. Het materiaal is peer-reviewed door de congresselectiecommissie. De samenvatting is ingediend bij een medisch tijdschrift, maar een volledige paper is (nog) niet beschikbaar.
