Vertex maakt in een laboratorium uit menselijke stamcellen ontwikkelde betacellen (VX-880) die insuline kunnen maken. Ze worden via de vena portae ingebracht in de lever. Daar gaan ze, afhankelijk van de glucosewaarde, insuline maken. Fase 1/2-onderzoek van Vertex bij volwassenen met type 1 diabetes (T1D), die werden behandeld met VX-880, liet een verbeterde bloedsuikercontrole zien. Bij drie deelnemers resulteerde dit in het niet meer hoeven gebruiken van insuline. Het onderzoek werd gepresenteerd op de EASD.
Het lopende onderzoek van Vertex bestaat uit totaal 3 delen. In deel A werden twee patiënten gevolgd die de helft van de beoogde dosis VX-880 kregen; patiënt 2 trok zijn toestemming in en stopte met deelname aan het onderzoek om persoonlijke redenen. In deel B werden vijf patiënten geïncludeerd die een (volledige) dosis VX-880 ontvingen. Deel A en B van het onderzoek zijn afgerond en deel C, waarin 10 patiënten gelijktijdig zullen worden gevolgd, is in volle gang.
Op de EASD rapporteren de onderzoekers over alle patiënten in deel A en B, die meer dan 90 dagen zijn gevolgd.
Na een eenmalige infusie met VX-880 werden de patiënten gevolgd met aandacht voor bijwerkingen en verdraagbaarheid van de behandeling. Daarnaast werden nuchtere en gestimuleerde C-peptide, bloedglucose en insulinegebruik gemonitord.
In deel A bereikte patiënt 1 na VX-880-infusie bij de helft van de doeldosis insulineonafhankelijkheid na 9 maanden, hetgeen tot dusver persisteerde tot aan het meest recente bezoek na 24 maanden. Dit is een patiënt met een bijna 42-jarige geschiedenis van type 1 diabetes, die gemiddeld 34 eenheden insuline per dag gebruikte voorafgaand aan de studiedeelname.
In deel B bereikte patiënt 3 na VX-880-infusie in de beoogde (volledige) dosis insulineonafhankelijkheid na 6 maanden, hetgeen tot dusver persisteerde tot het meest recente bezoek van 12 maanden. Deze patiënt had al 19 jaar type 1 diabetes en had gemiddeld 45 eenheden insuline per dag nodig voorafgaand aan studiedeelname. Patiënt 3 moest na 15 maanden weer starten met vier eenheden insuline per dag. In de laatste paar weken bereikte patiënt 4 dag 180 en werd insulineonafhankelijkheid bereikt. Alle patiënten rapporteerden verbeteringen in HbA1c en TIR.
Alle zes patiënten in deel A en B lieten een verbeterde glykemische controle zien, een verlaging van HbA1c en TIR, evenals een vermindering of zelfs onafhankelijkheid van externe insulinebehoefte en geen ernstige hypoglykemie meer gedurende meer dan 90 dagen.
90 dagen na de procedure reageerden alle zes patiënten in deel A en B op een mixed meal tolerance test door de productie van insuline op een vergelijkbare manier als mensen met een gezonde alvleesklier, hetgeen suggereert dat de functie kan worden hersteld. Voorafgaand aan de studie hadden geen van de patiënten aantoonbare endogene insulineproductie.
VX-880 werd over het algemeen veilig bevonden en goed verdragen door alle patiënten die tot op heden gedoseerd werden. De meeste ongewenste voorvallen (AE’s) waren mild of matig, met twee niet-ernstige AE’s gerelateerd aan VX-880; beide waren verhoogde transaminasen (leverenzymen) die kort na de VX-880 infusie optraden, van voorbijgaande aard waren en verdwenen. Er waren geen ernstige bijwerkingen gerelateerd aan de behandeling met VX-880.
Ondanks de veelbelovende resultaten lopen de nieuwe cellen het risico aangevallen te worden door het immuunsysteem. Daarom zijn immuunsuppressiva nodig om afstoting te helpen voorkomen, hetgeen ook risico’s met zich mee kan brengen.
Al met al toont de Vertex-studie een veelbelovende daadwerkelijke stap naar genezing van type 1 diabetes, maar zal ook moeten worden nagedacht over welke patiënten in aanmerking komen en welke uitkomst het gebruik van immunosuppresiva rechtvaardigt. Overigens onderzoekt Vertex op dit moment een ander product (VX-264), waarbij uit menselijke stamcellen ontwikkelde betacellen worden beschermd tegen het immuunsysteem, waardoor geen immunosuppresiva nodig zijn.
